31 marca 2021 odbyło się spotkanie z prof. dr hab. Krzysztofem Obłojem zorganizowane przez Międzynarodowe Centrum Zarządzania WZ UW we współpracy ze Stowarzyszeniem Absolwentów Executive MBA na Uniwersytecie Warszawskim. Profesor przedstawił i skomentował wyniki badań: Biznes w czasie pandemii – wyniki badań polskich firm w czasie COVID. Spotkanie osiągnęło rekordową frekwencję blisko 100 uczestników, wśród których znaleźli się między innymi: profesorowie i wykładowcy związani nie tylko z Uniwersytetem Warszawskim, absolwenci z prawie wszystkich nitek emba@uw od momentu jej założenia, oraz sympatycy zainteresowani tym niezwykle ciekawym wykładem.
Spotkanie rozpoczął prezes Stowarzyszenia Absolwentów EMBA@UW Sylwester Wybranowski witając wszystkich uczestników i dając głos doktorowi Tomaszowi Ludwickiemu – dyrektorowi Międzynarodowego Centrum Zarządzania WZ UW. Dr Ludwicki bardzo serdecznie przywitał wszystkich uczestników i w szczególności prof. Obłoja, założyciela naszego Executive MBA. Wykorzystując to wyjątkowe spotkanie dr Ludwicki ogłosił rozpoczęcie obchodów 30-lecia istnienia programu EMBA@UW.
Profesor Obłój wzruszony, nieco zaskoczony podziękował za zaproszenie i przywitał wszystkich uczestników. Jak powiedział, z niektórymi absolwentami spędził mnóstwo czasu podczas studiów i w podróży oraz ma z nimi wiele wspomnień nie tylko związanych z nauką.
Część właściwą prof. Obłój rozpoczął od stwierdzenia, że niestety statystyki podczas pandemii są przeciwko biznesowi, a to jak sobie radzą niektóre przedsiębiorstwa podczas kolejnych faz zamrażania i odmrażania gospodarki opisze na podstawie badania, które przeprowadził. Webinar podzielony był na trzy części:
- krótki opis teorii
- opis przeprowadzonego badania
- podsumowanie złożone z tego:
- czego się dowiedzieliśmy
- co wiemy prawie na pewno
- co z dużym prawdopodobieństwem stanie się na świecie
W pandemii, czy jakimkolwiek kryzysie najważniejsze jest to, jak funkcjonuje Państwo. Społeczeństwo jest zbiorem instytucji formalnych, nieformalnych i wartości. Jeśli otoczenie instytucjonalne jest zdrowe, dobrze funkcjonujące, transparentne, wtedy jego działania się polepszają w kryzysie. Jeśli natomiast to otoczenie instytucjonalne na wyjściu jest złe, słabe i nie transparentne, będzie się ono tylko pogarszać, tym samym wpływając negatywnie na sytuację obywateli.
Prof. Obłój wskazał na 5 sposobów reakcji biznesów w kryzysie:
- stupor (znieruchomieć)
- regresja (cięcie kosztów)
- adaptacja (z wykorzystaniem rezerw)
- innowacje i dywersyfikacja (podwajanie ryzyka, próba poszukiwania szans)
- eksploatacja (wykorzystywanie nieoczekiwanych możliwości, które tworzy kryzys)
Jak firmy w Polsce się zachowują?
Próbą odpowiedzi na to pytanie jest prowadzone przez prof. Obłoja badanie złożone z kwestionariuszy zawierających pytania otwarte, które dają możliwości szerszej wypowiedzi osobom badanym. Do tej pory od początku pandemii zostało przeprowadzonych 5 tur. Kwestionariusze są modyfikowane w każdej turze. Poniżej zostaną przedstawione krótkie podsumowania:
1 tura – pierwszy lockdown
Zamknięcie nie było postrzegane jako problem. Zakładano, że potrwa najdłużej 100 dni. Menadżerowie szybko i profesjonalnie zareagowali wprowadzając nowe kanały komunikacji. Zadziałała adrenalina i wpłynęła na działanie. Wchodzą tarcze, które są nieufnie przyjmowane i nie obejmują wszystkich, stąd postrzeganie rządu jako nieudolnego.
2 tura – maj
Rząd informuje o dobrej sytuacji, między innymi uspokajając szczepieniami na gruźlicę, które miałyby rzekomo chronić społeczeństwo przed Covid-19. W tle pojawia się temat wyborów i sposobu ich przeprowadzenia. Ciekawym rozszerzeniem badania w tej turze okazało się dopisanie do kwestionariusza pytania “Jak się czujesz?”. To pytanie pokazało jak pandemia zmusiła ludzi do myślenia o sensie życia, sensie pracy, relacjach z rodziną, żoną, dziećmi. Pandemia okazała się ważnym zatrzymaniem w biegu i czasem na wyciągnięcie wniosków.
3 tura
Pandemia jest oswojona i staje się uciążliwa. Menadżerowie wciąż mają nadzieję na szybki jej koniec, ale zadają sobie pytanie co będzie potem? W kryzysie więzi stają się istotne, również te z dostawcami i odbiorcami. Widać coraz słabsze panowanie nad sytuacją. Wzrasta poziom stresu, lęku i agresji. Są coraz większe roszczenia. Część przedsiębiorców otrzymała tarcze i Ci czują ulgę. Na pytanie o najbardziej pożądaną cechę lidera badacze nie otrzymują jednej wyraźnej odpowiedzi, ale widać, że spokój jest często wskazywaną cechą. Od pracowników oczekuje się lojalności i zaangażowania.
4 tura – październik
Emocje opadają. Nadzieja na szybkie zyski słabnie. Kończą się rezerwy psychiczne, motywacja. Wszyscy są zmęczeni.
5 tura – (w miarę czekania, przestaje się czekać)
Firmy zaakceptowały stan rzeczy i biura wracają do pracy stacjonarnej niezależnie od choroby. Poprawiło to nieco nastroje. Jedne firmy minimalizują ryzyko, inne czekają do przyszłego roku z inwestycjami.
Czego się dowiedzieliśmy?
Praca zdalna ma swoje negatywne efekty na psychikę. Zaczynają się obawy o stan psychiczny społeczeństwa. Pojawiają się pretensje do rządu o nieudolne działania. Pandemia to nie był czas strategii, a raczej raptownych reakcji. Światowy handel i inwestycje skurczyły się najsilniej od ponad 100 lat. Nastąpił wzrost bezrobocia. Niektóre sektory się zapadły, niektóre wzmocniły. Zwiększyło się znaczenie transakcji i komunikacji online.
Wzrósł udział własności państwowej.W ostatnich prognozach nastąpił jednak dotyk optymizmu. Może będzie ożywienie gospodarcze?
Co wiemy prawie na pewno?
Na naszych oczach będzie dramat w takich krajach jak Brazylia, czy w krajach Afryki.
Nie będziemy tak często latać biznesowo. Odejdą kosztowne spotkania biznesowe na rzecz online. Przekonaliśmy się, że opieka zdrowotna jest bardzo istotna. Wzrosną podatki w tym od płac menadżerów. Jeśli pandemia potrwa jeszcze rok zobaczymy falę bankructw.
Biznes będzie się mutował i zmieniał no i pytanie, jak na to wszystko zareagują konsumenci?
Co z dużym prawdopodobieństwem stanie się na świecie?
- Nastąpi kryzys ekonomiczny w Afryce
- USA będzie się izolować od reszty świata
- Chiny i Rosja będą budować własny porządek
- UE będzie walczyć o jedność
- 50% społeczeństwa przestaje wierzyć w demokrację. Co za tym idzie? Czy nacjonalizm i populizm staną się nową normą?
- Cyfryzacja spowoduje pogłębienie nierówności społecznych
Profesor Obłój opisuje scenariusz ekonomiczny jako nie tak pesymistyczny jakby można było przewidywać. Za to konsekwencje kryzysu społecznego i politycznego wydają się katastrofalne.
Po tym niezwykle ciekawym wykładzie nastąpił moment na pytania i odpowiedzi, a dalej na dyskusję. Całe spotkanie zostało zakończone podziękowaniami i przypomnieniem o nadchodzących spotkaniach absolwentów organizowanych przez Stowarzyszenie absolwentów EMBA@UW.